Salmonella (Σαλμονέλλες)

• Από το γένος Salmonella οι πιο συνηθισμένες είναι η Salmonella typhi, Salmonella paratyphi A, B και C και Salmonella enteritidis.

• Είναι παθογόνα για τον άνθρωπο και τα ζώα και προκαλούν εντερικές και εξωεντερικές ασθένειες.

Εντερικές σαλμονελώσεις

• Τυφοειδής πυρετός και παράτυφοι A, B, C: Προκαλούνται από τη Salmonella typhi και τις Salmonella paratyphi. Το βακτήριο εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος, εγκαθίστανται στο έντερο και αποβάλλεται απο τα κόπρανα δυο εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Η αποβολή συνεχίζεται μετά την ανάρρωση μέχρι και έξι μήνες. Από τους φορείς αυτούς προκαλούνται επιδημίες. Η μικροβιοφορία οφείλεται στην παραμονή των βακτηρίων στη χοληδόχο κύστη.
• Εντερίτιδα απο Salmonella enteritidis: Τα τελευταία έχουν παρουσιασθεί μικρές ή μεγάλες επιδημίες στα παιδιατρικά κυρίως νοσοκομεία και ιδρύματα που οφείλονται στη Salmonella enteritidis. Αποβάλλονται από τα κόπρανα από την πρώτη ημέρα της ασθενείας. Εντερίτιδα χωρίς μικροβιαιμία προκαλούν ολα τα είδη της Salmonella.
• Τροφική δηλητηρίαση: Οφείλεται αποκλειστικά στην παραγωγή εντεροτοξίνης και όχι στον πολλαπλασιασμό του βακτηρίου. Τα συμπτώματα εμφανίζονται λίγες ώρες μετά τη λήψη μολυσμένων τροφίμων. Τα τρόφιμα που προκαλούν εντερίτιδες είναι το κοτόπουλο, τα αυγά, το κρέας και τα γαλακτομικά προϊόντα, τα ψάρια και τα θαλασσινά.

Εξωεντερικές σαλμονελώσεις

Είναι οι:

• Οστεομυελίτιδα και σηπτική αρθρίτιδα, που παρατηρείται συχνότερα στα παιδιά.
• Μηνιγγίτιδα
• Ουρολοιμώξεις κ.ά.

Shingella (Σιγκέλλες)

• Το γένος Shingella περιλαμβάνει 4 είδη με κύριο εκπρόσωπο τη Shingella dysenteriae.
• Η κυριότερη νόσος που προκαλούν είναι η μικροβιακή δυσεντερία. Τα συμπτώματα της είναι χαρακτηριστικός πόνος στην κοιλιά, πυρετός και βλεννοαιματηρές κενώσεις. Στα κόπρανα του ασθενούς υπάρχουν πολλά πυοσφαίρια, βλέννα και αίμα. Δεν προκαλούν μικροβιαιμία.
• Η δράση τους αυτή οφείλεται σε μια εξωτοξίνη που παράγουν και στην ιδιότητα που έχουν να διεισδύουν στα επιθηλιακά κύτταρα του εντέρου, να τα καταστρέφουν και να σχηματίζουν έλκη.

Εscherichia coli (Κολοβακτηρίδιο)

• Ορισμένοι ορότυποι προκαλούν γαστρεντερικές διαταραχές στα βρέφη και τα παιδιά κάτω των δυο ετών με τη μορφή επιδημιών σε παιδιατρικά νοσοκομεία και μαιευτήρια.

• Κάποια από τα στελέχη παράγουν εντεροτοξίνη και προκαλούν τη διάρροια των ταξιδιωτών και κάποια αλλά είναι το συχνότερο αίτιο των ουρολοιμώξεων.

• Είναι δυνατόν να προκαλέσει επίσης μικροβιαιμία, μηνιγγίτιδα στα νεογνά διαπυήσεις τραυμάτων και πυώδεις φλεγμονές, όπως χολοκυστίτιδα, περιτονίτιδα, προστατίδα κ.ά.

Enterobactericeae (Εντεροβακτηριακά)

• Τα γένη της οικογένειας Enterobacteriaceae είναι βακτήρια που βρίσκονται κυρίως στο έντερο του ανθρώπου, αλλά και σε άλλες περιοχές του σώματος, καθώς και στα φυτά και στο έδαφος. Είναι Gram αρνητικά βακτηρίδια που αναπτύσσονται σε αερόβιες συνθήκες, άσπορα, κινητά ή ακίνητα. Όλα τα γένη ζυμώνουν τη γλυκόζη και μερικά με παραγωγή αερίου. Παράγουν καταλάση, δεν παράγουν οξειδάση και ανάγουν τα νιτρικά άλατα σε νιτρώδη.

Neisseria gonorrhoeae (Γονόκοκκος)

• Η Neisseria gonorrhoeae προκαλεί τη γονοκοκκική ουρηθρίτιδα (βλεννόροια), δηλαδή δημιουργεί πυώδεις φλεγμονές στην ουρήθρα. Το κυριότερο σύμπτωμα στους άντρες είναι η εκροή πυώδους υγρού από την ουρήθρα το πρωί πριν από την ούρηση. Μεταφερόμενο το βακτήριο με το αίμα μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις σε απομακρυσμένα όργανα, όπως αρθρίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, μηνιγγίτιδα. Στα μικρά κορίτσια προκαλεί αιδοιοκολπίτιδα και στους ομοφυλόφιλους άνδρες ορθοπρωκτίτιδα. Στις γυναίκες μπορεί να επεκταθεί στις σάλπιγγες και στους άνδρες στους όρχεις με πιθανότητα στειρώσεις, αν δεν αντιμετωπιστεί. Στις γυναίκες προκαλεί επίσης τραχηλίτιδα (όχι κολπίτιδα).

• Το νεογνό είναι δυνατόν να πάθει γονοκοκκική οφθαλμία (πάθηση σοβαρή που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση) κατά τη διάρκεια του τοκετού, περνώντας από τον τράχηλο της μήτρας που έχει μολυνθεί από τη Neisseria gonorrhoeae. Για προφύλαξη στάζουμε στα μάτια του νιτρικό άργυρο (AgNO₃) 1% ή πενικιλλίνη.

Neisseria meningitidis (Μηνιγγιτιδόκοκκος)

• Η μηνιγγίτιδα είναι η συχνότερη μηνιγγιτιδοκικκή νόσος. Προσβάλει κυρίως τα βρέφη (6 μηνών έως 1 έτους) και τα παιδιά. Αρχίζει ως μικροβιαιμία με υψηλό πυρετό και αιμορραγικό εξάνθημα (πετεχειώδεις αιμορραγίες στο δέρμα. Στη μηνιγγίτιδα φλεγμαίνουν οι μήνιγγες με θρομβώσεις των μικρών αγγείων, αύξηση των πολυμορφοπυρήνων και παραγωγή πύου. Άλλες επιπλοκές της μηνιγγιτιδοκκικής μικροβιαιμίας είναι η αρθρίτιδα, η ενδοκαρδίτιδα, η πυώδης επιπεφυκίτιδα κ.ά.

• Η μηνιγγίτιδα από τη Neisseria meningitidis εμφανίζεται με τη μορφή επιδημιών ή με τη μορφή σποραδικών κρουσμάτων.

Neisseria (Ναϊσσέριες)

• Το γένος Neisseria ανήκει στην οικογένεια των Neisseriaceae και περιλαμβάνει 14 είδη. Δυο από αυτά, η Neisseria meningitidis και η Neisseria gonorrhoae, είναι τα πιο παθογόνα βακτήρια για τον άνθρωπο από το γένος αυτό.

Enterococcus faecalis (Εντερόκοκκοι)

• Ο Enterococcus faecalis είναι βακτήριο της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου. Όταν εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος, είναι δυνατόν να προκαλέσει λοιμώξεις, όπως π.χ. ενδοκαρδίτιδα. Προκαλεί ουρολοιμώξεις λόγω της ευκολίας επιμόλυνσης από την εντερική χλωρίδα στην ουρογεννητική περιοχή. Ευθύνεται για τη νεογνική μηνιγγίτιδα, ενδονοσοκομειακές επιδημίες κ.ά.

Enterococcus (Εντερόκοκκοι)

• Το γένος Enterococcus με βάση παλαιότερες ταξινομήσεις άνηκε στο γένος Streptococcus. Τα τελευταία χρόνια αποσπάστηκε και αποτελεί ένα καινούργιο γένος με 13 είδη.

• Οι βασικοί χαρακτήρες του γένους Enterococcus, που το διαχωρίζουν από το γένος Streptococcus, είναι ότι αναπτύσσεται σε υλικό που περιεχέι NaCl 6,5%, καθώς και σε υλικά που περιέχουν εσκουλίνη και χολή.

Streptococcus pneumoniae (Πνευμονιόκοκκος)

• Η παθογόνος δράση του Streptococcus pneumoniae οφείλετε στο παχύ έλυτρο, το οποίο τον προφυλάσσει από τις αμυντικές δυνάμεις του οργανισμού. Οι τοξίνες του ελάχιστα συμβάλουν στην παθογόνο δράση του.

• Οι πιο γνωστές πνευμονοκοκκιάσεις ασθένειες είναι οι: λοβώδης πνευμονία, μέση πυώδης ωτίτιδα και μηνιγγίτιδα. Με την κυκλοφορία του αίματος (μικροβιαιμία) το βακτήριο μπορεί να εγκατασταθεί σε άλλα όργανα και να προκαλέσει ενδοκαρδίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα, αρθρίτιδα κ.ά.

Streptococcus pyogenes (Β-αιμολυτικός Στρεπτόκοκκος Α ομάδας)

• Η στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα είναι η συχνότερη νόσος από το Streptococcus pyogenes. Πριν την εισαγωγή των αντιβιοτικών, η στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα είχε σοβαρές επιπλοκές, όπως περιαμυγδαλικό απόστημα, οστρακιά, μέση πυώδη ωτίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, μαστοειδίτιδα, μηνιγγίτιδα.

• Ο ρευματικός πυρετός και η οξεία σπειραματονεφρίτιδα είναι επίσης δυο πολύ σοβαρές μεταστρεπτοκοκκικές λοιμώξεις που εμφανίζονται 2-3 εβδομάδες μετά από την οξεία πυώδη αμυγδαλίτιδα.

• Το βακτήριο μπορεί ακόμα να προκαλέσει επιλόχειο πυρετό μετά τον τοκετό. Σήμερα λόγω της εφαρμογής της αντισηψίας και της χρήσης των αντιβιοτικών, ο επιλόχειος πυρετός καθώς και η οστρακιά εμφανίζονται σπάνια.

Streptococcus (Στρεπτόκοκκοι)

• Στο γένος Streptococcus ανήκουν 29 είδη με τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: Gram θετικοί κόκκοι, σφαιρικοί ή ωοειδείς, που διατάσσονται κατα ζεύγη ή σχηματίζουν αλυσίδες. Συνήθως είναι ακίνητοι, άσποροι, μερικοί αυστηρά αναερόβιοι. Δεν παράγουν το ένζυμο καταλάση.

• Πολλά είδη ανήκουν στη φυσιολογική χλωρίδα του ανθρώπου, αλλά αρκετά από αυτά είναι σαφώς παθογόνα.

Staphylococcus epidermidis (Σταφυλόκοκκος επιδερμικός)

• Η παθογόνος δράση του Staphylococcus epidermidis οφείλεται στις δυο βασικές βιολογικές του ιδιότητες, την προσκολλητική ικανότητα και την παραγωγή βλέννας (slime). Προσκολλάται στις επιφάνειες των πλαστικών καθετήρων (ενδοαγγειακών) ή άλλων θεραπευτικών ενδοπροσθετικών συσκευών, οι βλεννώδεις ουσίες που παράγει τον προστατεύουν από τη δράση των αντιβιοτικών. Προκαλεί:

• Μετεγχειρητικές λοιμώξεις (ενδοκαρδίτιδες σε ασθενείς με τεχνητές βαλβίδες, σηψαιμία σε ασθενείς με ενδαγγειακούς καθετήρες, ουρολοιμώξεις κ.ά.

• Μέση ωτίτιδα.

• Χρόνιες δερματοπάθειες.

• Τραυματικές λοιμώξεις.

Staphylococcus aureus (Σταφυλόκοκκος χρυσίζων)

• Ο Staphylococcus aureus είναι παθογόνο βακτήριο που προσβάλει όλα τα όργανα και όλους τους ιστούς. Ο αντιπροσωπευτικός τύπος της σταφυλοκοκκικής νόσου είναι η πυώδης φλεγμονή. Πυώδεις, φλεγμονώδεις σταφυλοκοκκικές νόσοι είναι οι δερματικές σταφυλοκοκκιάσεις (δοθιήνας, ακμή, διαπυήσεις τραυμάτων κ.ά.). Είναι δυνατόν επίσης να προκαλέσει αποστήματα εσωτερικών οργάνων και εμπυήματα κοιλοτήτων.

• Το βακτήριο μπορεί να μεταφερθεί αιματογενώς από κάποια σταφυλοκοκκική φλεγμονή σε απομακρυσμένα όργανα. Στην περίπτωση αυτην αναπτύσσονται σοβαρές λοιμώξεις όπως ενδοκαρδίτιδα (προσβολή των βαλβίδων της καρδιάς), οστεομυελίτιδα (ανάπτυξη οξείας πυώδους φλεγμονής στη μετάφυση των μακρών οστών). Προκαλεί επίσης πνευμονία, μηνιγγίτιδα, τροφικές δηλητηριάσεις κ.ά.

  
  

Staphylococcus (Σταφυλόκοκκοι)

• Στο γένος Staphylococcus περιλαμβάνονται πολλά είδη. Είναι Gram θετικοί κόκκοι, αερόβιοι, άσποροι και ακίνητοι. Υπάρχουν στη φυσιολογική χλωρίδα πολλών περιοχών του σώματος.

• Θα αναπτύξουμε τις ιδιότητες των Staphylococcus aureus και Staphylococcus epidermidis.